پيشگفتار مؤ لف
سپاس و ستايش بى پايان خداى منان را، كه بندگان شايسته اش را از رازهاى واقعى جهان آگاه ساخت و اسرار شناخت را كه دلها و ديده ها از درك آن ناتوان است در دل بندگان برگزيده اش به وديعت نهاد. و دلها را وسيله نجات ، محل مناجات ، كانون خيرات ، وسيله بلندى درجات ، و تفاوت مراتب عبادات در پذيرش انوار درخشان برخاسته از مطلع مسرات قرار داد، و دلهاى بندگان شايسته و برگزيده اش را با كليدهاى غيبى بگشود و پرده ها و زنگارها را از برابر ديدگانشان بزدود و اسرار طبيعت و رازهاى خلقت را بر آنها بنمود و دلهاى نامحرمان از درك آن اسرار در حيرت و وحشت بغنود.
درود بيكران به پيشگاه خاتم پيامبران حبيب يزدان و معدن اسرار بى پايان ، حضرت محمد بن عبدالله (صلى الله عليه و آله و سلم ) و فرزندان والا مقامش امامان پاك و معصوم ، و اصحاب پاك سرشت و با ايمانش . درودى بى پايان و گسترده در پهناى زمان ، تا هنگامى كه زمين و زمان مى چرخد و شب و روز به دنبال يكديگر مى غلطند.
خوشبختى و سعادت همانند گلشنى است كه روح و ريحان آن اقبال قلبى است . بندگى و عبادت مانند كالبد و تنى است كه جان و روان همان توجه قلبى به پيشگاه حضرت پروردگار است . اين توجه و اقبال ميزان قبولى اعمال و معيار افزايش پاداشها در دارالجنان است . و در پرتو همين توجه و اقبال ، انسان مى تواند خود را شايسته بهشت برين و نعمتهاى جاويدان آن سازد. نعمتهايى كه هرگز ديده اى نظير آن را نديده ، گوشى شبيه آن را نشنيده و قلب انسانى وصف آن را ننموده است .(127)
به وسيله همين اقبال و توجه ، انسان خاكى مى تواند به جهان پاك ملكوت بپيوندد و در افق پهناور فرشتگان بال بگشايد و از جهان غيب و شهود كسب فيض بنمايد.
در پرتو توجه و اقبال از عبادتى اندك پاداشى بيكران به دست آيد كه ميزان پاداشها بستگى به توجه درونى و اقبال قلبى در افعال و اقوال ، و حركات و سكنات ، و تفكر در اسرار نهفته در عبادت مورد نظر دارد.
گاهى عبادت عبارت از صدق و اخلاص ، و انقطاع از خلق و اتصال به خالق بى همتاست ، و هنگامى عبارت از تكبير و تمجيد و سپاس و ستايش است ، و گاهى دعا و نيايش است ، و هنگامى پيشانى بر آستان سودن و در برابر خالق منان در خاك غلطيدن است ، و گاهى اعتقادات قلبى را بر زبان راندن و با كلمه توحيد تجديد عهد نمودن و پيمان نخستين را به ياد آوردن است ، و هنگامى درود و تحيت به مقربان الهى و پيشوايان آسمانى فرستادن است . و گاهى دقايق و حقايق ديگرى است كه براى نمازگزار حقيقى در پرتو شاهباز انديشه اش آشكار مى شود.
از اينجاست كه به فرموده قرآن كريم و اخبار و احاديث خاندان عصمت و طهارت ، نماز انسان را از فحشا و منكر باز مى دارد و به مقام قرب الهى و ادراك فيوضات نامتناهى مى رساند.
از اين رو نمازگزار بيدار و هشيار بايد به هنگام نمازگزاردن دقيقا متوجه پروردگار باشد و شاهباز انديشه اش در اسرار آن پر زند و آداب و اركان آن را دقيقا رعايت كند. وگرنه نماز او جسدى بى روح تنى بى جان ، درختى بى بار و كردارى بى مقدار خواهد بود.
ما در اين كتاب شمه اى از اسرار و آداب آن را گرد آورده ايم كه بيشتر آنها در مطاوى اخبار و احاديث از پيشوايان معصوم (عليهم السلام ) به دست ما رسيده است ، با رعايت اين نكات نمازگزار هشيار از مراحل نازله فهم اسرار به مدارج عاليه آن ارتقا مى يابد و از تجليات انوار الهى به فيوضات نامتناهى نايل مى آيد.
اگر چه مفردات اين حقايق در آيات الهى و اخبار آل محمد (صلى الله عليه و آله و سلم ) و كلمات گرانقدر علماى عامل و فقهاى كامل مندرج است ، ولى مجموع آنها جز در نزد عده اى انگشت شمار از او حديون يافت نمى شود و بر همه آنها جز يگانه هاى روزگار آگاهى نيابند. از اين رو همه آنها را در يك جا گرد آوردم و آنها را بر روالى خاص ترتيب دادم تا شايد در ثواب آنان سهيم باشم .
قبلا كتابى به نام ((الفيه )) نوشته بودم كه واجبات نماز را در برداشت و كتابى به نام ((نفليه )) به رشته تحرير درآورده بودم كه مستحبات نماز را در برگرفته بود و اينك با نگارش اين كتاب سرى آنها كامل گرديد و ارزش آنها بالا رفت كه اين كتاب نيز ((اسرار قلبى نماز)) را در بر دارد و آن را ((التنبيهات العلية ، على وظائف الصلاة القلبيه )) نام نهادم كه شامل يك مقدمه ، سه بخش و يك خاتمه است .
سپاس و ستايش بى پايان خداى منان را، كه بندگان شايسته اش را از رازهاى واقعى جهان آگاه ساخت و اسرار شناخت را كه دلها و ديده ها از درك آن ناتوان است در دل بندگان برگزيده اش به وديعت نهاد. و دلها را وسيله نجات ، محل مناجات ، كانون خيرات ، وسيله بلندى درجات ، و تفاوت مراتب عبادات در پذيرش انوار درخشان برخاسته از مطلع مسرات قرار داد، و دلهاى بندگان شايسته و برگزيده اش را با كليدهاى غيبى بگشود و پرده ها و زنگارها را از برابر ديدگانشان بزدود و اسرار طبيعت و رازهاى خلقت را بر آنها بنمود و دلهاى نامحرمان از درك آن اسرار در حيرت و وحشت بغنود.
درود بيكران به پيشگاه خاتم پيامبران حبيب يزدان و معدن اسرار بى پايان ، حضرت محمد بن عبدالله (صلى الله عليه و آله و سلم ) و فرزندان والا مقامش امامان پاك و معصوم ، و اصحاب پاك سرشت و با ايمانش . درودى بى پايان و گسترده در پهناى زمان ، تا هنگامى كه زمين و زمان مى چرخد و شب و روز به دنبال يكديگر مى غلطند.
خوشبختى و سعادت همانند گلشنى است كه روح و ريحان آن اقبال قلبى است . بندگى و عبادت مانند كالبد و تنى است كه جان و روان همان توجه قلبى به پيشگاه حضرت پروردگار است . اين توجه و اقبال ميزان قبولى اعمال و معيار افزايش پاداشها در دارالجنان است . و در پرتو همين توجه و اقبال ، انسان مى تواند خود را شايسته بهشت برين و نعمتهاى جاويدان آن سازد. نعمتهايى كه هرگز ديده اى نظير آن را نديده ، گوشى شبيه آن را نشنيده و قلب انسانى وصف آن را ننموده است .(127)
به وسيله همين اقبال و توجه ، انسان خاكى مى تواند به جهان پاك ملكوت بپيوندد و در افق پهناور فرشتگان بال بگشايد و از جهان غيب و شهود كسب فيض بنمايد.
در پرتو توجه و اقبال از عبادتى اندك پاداشى بيكران به دست آيد كه ميزان پاداشها بستگى به توجه درونى و اقبال قلبى در افعال و اقوال ، و حركات و سكنات ، و تفكر در اسرار نهفته در عبادت مورد نظر دارد.
گاهى عبادت عبارت از صدق و اخلاص ، و انقطاع از خلق و اتصال به خالق بى همتاست ، و هنگامى عبارت از تكبير و تمجيد و سپاس و ستايش است ، و گاهى دعا و نيايش است ، و هنگامى پيشانى بر آستان سودن و در برابر خالق منان در خاك غلطيدن است ، و گاهى اعتقادات قلبى را بر زبان راندن و با كلمه توحيد تجديد عهد نمودن و پيمان نخستين را به ياد آوردن است ، و هنگامى درود و تحيت به مقربان الهى و پيشوايان آسمانى فرستادن است . و گاهى دقايق و حقايق ديگرى است كه براى نمازگزار حقيقى در پرتو شاهباز انديشه اش آشكار مى شود.
از اينجاست كه به فرموده قرآن كريم و اخبار و احاديث خاندان عصمت و طهارت ، نماز انسان را از فحشا و منكر باز مى دارد و به مقام قرب الهى و ادراك فيوضات نامتناهى مى رساند.
از اين رو نمازگزار بيدار و هشيار بايد به هنگام نمازگزاردن دقيقا متوجه پروردگار باشد و شاهباز انديشه اش در اسرار آن پر زند و آداب و اركان آن را دقيقا رعايت كند. وگرنه نماز او جسدى بى روح تنى بى جان ، درختى بى بار و كردارى بى مقدار خواهد بود.
ما در اين كتاب شمه اى از اسرار و آداب آن را گرد آورده ايم كه بيشتر آنها در مطاوى اخبار و احاديث از پيشوايان معصوم (عليهم السلام ) به دست ما رسيده است ، با رعايت اين نكات نمازگزار هشيار از مراحل نازله فهم اسرار به مدارج عاليه آن ارتقا مى يابد و از تجليات انوار الهى به فيوضات نامتناهى نايل مى آيد.
اگر چه مفردات اين حقايق در آيات الهى و اخبار آل محمد (صلى الله عليه و آله و سلم ) و كلمات گرانقدر علماى عامل و فقهاى كامل مندرج است ، ولى مجموع آنها جز در نزد عده اى انگشت شمار از او حديون يافت نمى شود و بر همه آنها جز يگانه هاى روزگار آگاهى نيابند. از اين رو همه آنها را در يك جا گرد آوردم و آنها را بر روالى خاص ترتيب دادم تا شايد در ثواب آنان سهيم باشم .
قبلا كتابى به نام ((الفيه )) نوشته بودم كه واجبات نماز را در برداشت و كتابى به نام ((نفليه )) به رشته تحرير درآورده بودم كه مستحبات نماز را در برگرفته بود و اينك با نگارش اين كتاب سرى آنها كامل گرديد و ارزش آنها بالا رفت كه اين كتاب نيز ((اسرار قلبى نماز)) را در بر دارد و آن را ((التنبيهات العلية ، على وظائف الصلاة القلبيه )) نام نهادم كه شامل يك مقدمه ، سه بخش و يك خاتمه است .