اربعين حسيني؛ تجديد غم واندوه شيعيان
اربعين حسيني ؛ به ياد ماندني و فراموش نشدني
منابع :
1- تحقيق درباره اول اربعين، سيدمحمد علي قاضي طباطبايي(ره)، چاپ دوم، تبريز: 1379قمري
2- مقاله اربعين حسيني، سخنراني آيت الله جوادي آملي ، نشريه انتخاب
3- محمد بن حسن طوسي، مصباح المتهجد ،بيروت موسسه الفقه الشيعه
4- محمد بن محمد بن نعمان؛ (شيخ مفيد )المزار ،قم، مدرسه الامام االهادي ،چاپ اول
5- رسول جعفريان ، تأملي در نهضت عاشورا ،قم ،نشر مورخ 1386ش چاپ هشتم
6- محمد ابراهيم آيتي، برسي تاريخ عاشورا ،تهران ،صدوق ،1372 ه ش ،چاپ هشتم
7- مرتضي مطهري، حماسه حسيني ،تهران، صدرا ،1373 ،چاپ 21 ج1
8- شيخ عباس قمي؛ منتهي الامال، بي جا، مطبو عاتي حسيني 1370 ج1
اربعين حسيني ؛ به ياد ماندني و فراموش نشدني
با فرا رسيدن اربعين حسيني و سپري شدن ۴۰ روز از عاشورا دوباره اندوه و غم سراسر سرزمين هاي شيعه نشين را پر مي کند.
مراسم چهلمين روز شهادت سالار شهيدان (ع) زنده دلان را در يادآوري دلاوري و حماسه سالار شهيدان گردهم مي آورد و مناسبت هايي اين چنيني به واقع براي افزايش آگاهي و معرفت ما برپا و برقرار شده است .
درفرهنگ عاشورا، اربعين به چهلمين شب شهادت حسين بن علي (ع) گفته مي شود که مصادف با روز بيستم ماه صفر است. ازسنت هاي مردمي گراميداشت چهلم مردگان است که به ياد عزيز فوت شده خويش، خيرات و صدقات مي دهند و مجلس يادبود بر پا مي کنند. در روز بيستم صفر نيز شيعيان، مراسم سوگواري عظيمي را در کشورها و شهرهاي مختلف به ياد عاشوراي حسيني برپا مي کنند.
اينک که درآستا نه اربعين حسيني قرارداريم ،مطالب ونکاتي را در اين خصوص يادآورمي شوم:
روز بيستم صفر؛ روز تجديد غم واندوه شيعيان
روز چهلم شهادت امام حسين (ع) که همان روز بيستم صفر مي باشد از همان اولين سال واقعه کربلا 61 قمري روز تجديد غم و اندوه شيعيان و ارادتمند به خاندان اهل بيت عليهم السلام بوده است.
عمل بزرگان دين، براي متدينين با اهميت است به گونه اي که مردم نگاهشان به گفتار و نحوه برخورد عالم ديني است که به چه چيز بهاء مي دهند تا آن را انجام دهند و از چه چيز مردم را باز مي دارد تا سراغش نروند. اگر عملي را عالمي تأييد کرد و يا بالاتر از آن خود ابتدا به ساکن اقدام کرد اين به عنوان يک سيره حسنه در بين مردم متدين جا افتاده و دنبالش را مي گيرند. اربعين هم از اين امر مستثني نيست. در رأس بزرگان دين، ائمه بودند که اعمال مخصوصي را در اين روز دستور دادند به عنوان اين که مربوط به اربعين حسيني است نه صرف بيستم صفر بودن تا آخرين امام حاضر حضرت امام حسن عسکري (ع) که زيارت اربعين امام حسين (ع)را يکي از نشانه هاي مؤمن برشمردند.
ارزش والاي «اربعين» در فرهنگ اسلامي
واژه «اربعين »درمتون ديني ومجموعه هاي حديثي ازارزش والايي برخوردار است. آثار حفظ چهل حديث، اخلاص عمل درچهل روز ودعاي عهد درچهل صبح، کمال عقل درچهل سالگي، دعا براي چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن براي ميت، برگزاري عبادت در چهل شب چهارشنبه براي ديدار حضرت ولي عصر (عج)، و بعثت غالب انبيا در چهل سالگي، از جمله مواردي است که ارزش و جايگاه اين اصطلاح اسلامي و عرفاني را مشخص مي سازد.
«اربعين » از اصطلاحات رايجي است که در متون اسلامي کاربرد زيادي دارد، مثلاً در برخي از روايات به عنوان نماد کمال، حدي براي تصفيه باطن و... قلمداد شده ا ست .
اربعين؛ آموزنده و يادآور روحيه ظلم ستيزي
اربعين داراي محتوايي آموزنده و يادآور خاطره اي حيات بخش و با قداست است. و چه شايسته و به جاست که مراسم تدفين سر مطهر امام حسين(ع) و شهداي با وفاي کربلا پس از چهل روز جدايي از بدن و گرداندن بر سر ني در خيابان ها و بيابان ها و کوچه و بازارها، براي هميشه و تا ابد زنده بماند و همه ساله، مراسم بزرگداشت اين خاطره به ياد ماندني و فراموش نشدني با عزت و احترام و هر چه باشکوه تر برگزار شود.
و روحيه ظلم ستيزي به عنوان يک درس آموزنده از استاد بزرگ بشريت حسين بن علي(ع) به
نسل هاي آينده به ويژه جوانان منتقل شود و همچنان زنده و شاداب، گرم و گيرا حفظ شود تا زمينه قيام بزرگ، جهاني و عدل گستر مهدي موعود(عج) فراهم آيد که مطمئناً جز با شيوع و رواج روحيه شهادت طلبي و گسترش فرهنگ جانفشاني در راه ريشه کني ظلم و ظالم، در ميان همه توده هاي محروم و مظلوم، زمينه و مقدمات ظهور و فرج نهايي فراهم نمي آيد، همچنان که جز با روحيه شهادت طلبي و ايثارگري، انقلاب کبير اسلام پا نگرفته و رونق نيافت.
ضرورت بررسي و تحقيق عميق درمورد اربعين حسيني
درمورد اربعين حسيني اقوال و روايات متعددي است كه نياز به بررسي و تحقيق عميق و مستند در اين راستا مي باشد كه با تحليل و بررسي اقوال موجود در نهايت به يك جمع بندي معقول و منطقي برسيم كه از جهات متعدد قابل استناد و مقبول بوده و به اين طريق بتوانيم اين حادثه تاريخي را به صورت مستدل ارائه كنيم كه مقبول بوده و مورد تاييد مورخين بوده باشد.
اما آنچه لازم به ذکراست ، اجمالاً آن است که بدانيم در رابطه با اربعين حسيني و رسيدن كاروان به اربعين اول دو احتمال وجود دارد :احتمال اول اين است كه قرائن و شواهد گوياي آن است كه رسيدن اهل بيت به كربلا در اربعين اول بعيد به نظر مي رسد. احتمال دوم آن است كه اهل بيت در اربعين اول در كربلا حضور يافته اند و سه روز در آنجا به اقامه عزا پرداخته اند و سپس به طرف مدينه حركت كرده اند ولي در اينكه جابر بن عبدالله انصاري در اربعين اول شهداي كربلا در كربلا حضور داشته جاي ترديد نيست و مورخين شيعه و سني آن را نقل كرده اند.
بالاترين معرفت در مکتب امام حسين(ع)
بالاترين معرفت در مکتب امام حسين(ع) دريافت عظمت حق و خداترسي است. اين امام بزرگوار کسي مثل يزيد را شايسته رهبري مسلمانان نميدانست؛ چون يکي از نقطه ضعفهاي يزيد بيپروايي در برابر خداوند بود. از بعد ديگر مکتب امام حسين(ع) حقمحور بوده و بر پايه آزادگي بنا شده است و پارسايي و وارستگي از ويژگيهاي بارز امام و يارانش به شمار ميرود.
عدالتخواهي يکي از برجستهترين وجوه قيام است، قيامي که براي اجراي حدود الهي اتفاق افتاد. به گفته امام حسين(ع) اصحابش بهترين ياران يعني بيداردل، پرواپيشه و در برابر دشمن سازشناپذير بودند. کرامت و عزتنفس از خصوصيات آنان بود و فداکار و فروتن و ازخودگذشته بودند و همين ابعاد باعث جاودانگي آرمان و انديشه اين قيام به شمار ميرود.
حيات اسلام ، مديون رگهاي پاره پاره حسين (ع)
اينک قريب چهل روز از غروب غم فزاي شهادت شقايقها ميگذرد؛ و اينک از صداي نحس شلاق خزان بر پيكر آلالهها، اربعيني ميگذرد و اسارت، سيلي، غربت، فرياد و بيدارگري سهم حاملان پيغام قاصدک هاي عترت و عظمت شد. از آن روز تا امروز چهل روز در سوگ ابرمردي نشستيم كه حيات اسلام مديون رگهاي پاره پاره اوست. قصه سرونيزه، قصه لبهاي خونين وقرآن، قصه سيلي وصورت گلگون كودک غمگين و تمام حقيقت هايي كه هرسال ازپرده چشمان ما مي گذرد را شنيده ايم.
آري آري اربعين از رازهاي هستي است و اربعين حسين (ع) روز بسط لطف اوست بر پيروان و دوستدارانش.
و در مقام حسين (ع) همين بس كه در زيارت اربعينش خطاب به جدشان محمد مصطفي (ص) و پدر بزرگوارشان حضرت علي (ع) و مادر گراميشان فاطمه (س) ميگوييم كه خداوند عزاداري شما را در رثاء حسين (ع) فبول فرمايد.
به شوق زيارت صحن و سراي جان فزايت، اربعين شهادتت را به سوگ مي نشينيم، يا حسين!
مراسم چهلمين روز شهادت سالار شهيدان (ع) زنده دلان را در يادآوري دلاوري و حماسه سالار شهيدان گردهم مي آورد و مناسبت هايي اين چنيني به واقع براي افزايش آگاهي و معرفت ما برپا و برقرار شده است .
درفرهنگ عاشورا، اربعين به چهلمين شب شهادت حسين بن علي (ع) گفته مي شود که مصادف با روز بيستم ماه صفر است. ازسنت هاي مردمي گراميداشت چهلم مردگان است که به ياد عزيز فوت شده خويش، خيرات و صدقات مي دهند و مجلس يادبود بر پا مي کنند. در روز بيستم صفر نيز شيعيان، مراسم سوگواري عظيمي را در کشورها و شهرهاي مختلف به ياد عاشوراي حسيني برپا مي کنند.
اينک که درآستا نه اربعين حسيني قرارداريم ،مطالب ونکاتي را در اين خصوص يادآورمي شوم:
روز بيستم صفر؛ روز تجديد غم واندوه شيعيان
روز چهلم شهادت امام حسين (ع) که همان روز بيستم صفر مي باشد از همان اولين سال واقعه کربلا 61 قمري روز تجديد غم و اندوه شيعيان و ارادتمند به خاندان اهل بيت عليهم السلام بوده است.
عمل بزرگان دين، براي متدينين با اهميت است به گونه اي که مردم نگاهشان به گفتار و نحوه برخورد عالم ديني است که به چه چيز بهاء مي دهند تا آن را انجام دهند و از چه چيز مردم را باز مي دارد تا سراغش نروند. اگر عملي را عالمي تأييد کرد و يا بالاتر از آن خود ابتدا به ساکن اقدام کرد اين به عنوان يک سيره حسنه در بين مردم متدين جا افتاده و دنبالش را مي گيرند. اربعين هم از اين امر مستثني نيست. در رأس بزرگان دين، ائمه بودند که اعمال مخصوصي را در اين روز دستور دادند به عنوان اين که مربوط به اربعين حسيني است نه صرف بيستم صفر بودن تا آخرين امام حاضر حضرت امام حسن عسکري (ع) که زيارت اربعين امام حسين (ع)را يکي از نشانه هاي مؤمن برشمردند.
ارزش والاي «اربعين» در فرهنگ اسلامي
واژه «اربعين »درمتون ديني ومجموعه هاي حديثي ازارزش والايي برخوردار است. آثار حفظ چهل حديث، اخلاص عمل درچهل روز ودعاي عهد درچهل صبح، کمال عقل درچهل سالگي، دعا براي چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن براي ميت، برگزاري عبادت در چهل شب چهارشنبه براي ديدار حضرت ولي عصر (عج)، و بعثت غالب انبيا در چهل سالگي، از جمله مواردي است که ارزش و جايگاه اين اصطلاح اسلامي و عرفاني را مشخص مي سازد.
«اربعين » از اصطلاحات رايجي است که در متون اسلامي کاربرد زيادي دارد، مثلاً در برخي از روايات به عنوان نماد کمال، حدي براي تصفيه باطن و... قلمداد شده ا ست .
اربعين؛ آموزنده و يادآور روحيه ظلم ستيزي
اربعين داراي محتوايي آموزنده و يادآور خاطره اي حيات بخش و با قداست است. و چه شايسته و به جاست که مراسم تدفين سر مطهر امام حسين(ع) و شهداي با وفاي کربلا پس از چهل روز جدايي از بدن و گرداندن بر سر ني در خيابان ها و بيابان ها و کوچه و بازارها، براي هميشه و تا ابد زنده بماند و همه ساله، مراسم بزرگداشت اين خاطره به ياد ماندني و فراموش نشدني با عزت و احترام و هر چه باشکوه تر برگزار شود.
و روحيه ظلم ستيزي به عنوان يک درس آموزنده از استاد بزرگ بشريت حسين بن علي(ع) به
نسل هاي آينده به ويژه جوانان منتقل شود و همچنان زنده و شاداب، گرم و گيرا حفظ شود تا زمينه قيام بزرگ، جهاني و عدل گستر مهدي موعود(عج) فراهم آيد که مطمئناً جز با شيوع و رواج روحيه شهادت طلبي و گسترش فرهنگ جانفشاني در راه ريشه کني ظلم و ظالم، در ميان همه توده هاي محروم و مظلوم، زمينه و مقدمات ظهور و فرج نهايي فراهم نمي آيد، همچنان که جز با روحيه شهادت طلبي و ايثارگري، انقلاب کبير اسلام پا نگرفته و رونق نيافت.
ضرورت بررسي و تحقيق عميق درمورد اربعين حسيني
درمورد اربعين حسيني اقوال و روايات متعددي است كه نياز به بررسي و تحقيق عميق و مستند در اين راستا مي باشد كه با تحليل و بررسي اقوال موجود در نهايت به يك جمع بندي معقول و منطقي برسيم كه از جهات متعدد قابل استناد و مقبول بوده و به اين طريق بتوانيم اين حادثه تاريخي را به صورت مستدل ارائه كنيم كه مقبول بوده و مورد تاييد مورخين بوده باشد.
اما آنچه لازم به ذکراست ، اجمالاً آن است که بدانيم در رابطه با اربعين حسيني و رسيدن كاروان به اربعين اول دو احتمال وجود دارد :احتمال اول اين است كه قرائن و شواهد گوياي آن است كه رسيدن اهل بيت به كربلا در اربعين اول بعيد به نظر مي رسد. احتمال دوم آن است كه اهل بيت در اربعين اول در كربلا حضور يافته اند و سه روز در آنجا به اقامه عزا پرداخته اند و سپس به طرف مدينه حركت كرده اند ولي در اينكه جابر بن عبدالله انصاري در اربعين اول شهداي كربلا در كربلا حضور داشته جاي ترديد نيست و مورخين شيعه و سني آن را نقل كرده اند.
بالاترين معرفت در مکتب امام حسين(ع)
بالاترين معرفت در مکتب امام حسين(ع) دريافت عظمت حق و خداترسي است. اين امام بزرگوار کسي مثل يزيد را شايسته رهبري مسلمانان نميدانست؛ چون يکي از نقطه ضعفهاي يزيد بيپروايي در برابر خداوند بود. از بعد ديگر مکتب امام حسين(ع) حقمحور بوده و بر پايه آزادگي بنا شده است و پارسايي و وارستگي از ويژگيهاي بارز امام و يارانش به شمار ميرود.
عدالتخواهي يکي از برجستهترين وجوه قيام است، قيامي که براي اجراي حدود الهي اتفاق افتاد. به گفته امام حسين(ع) اصحابش بهترين ياران يعني بيداردل، پرواپيشه و در برابر دشمن سازشناپذير بودند. کرامت و عزتنفس از خصوصيات آنان بود و فداکار و فروتن و ازخودگذشته بودند و همين ابعاد باعث جاودانگي آرمان و انديشه اين قيام به شمار ميرود.
حيات اسلام ، مديون رگهاي پاره پاره حسين (ع)
اينک قريب چهل روز از غروب غم فزاي شهادت شقايقها ميگذرد؛ و اينک از صداي نحس شلاق خزان بر پيكر آلالهها، اربعيني ميگذرد و اسارت، سيلي، غربت، فرياد و بيدارگري سهم حاملان پيغام قاصدک هاي عترت و عظمت شد. از آن روز تا امروز چهل روز در سوگ ابرمردي نشستيم كه حيات اسلام مديون رگهاي پاره پاره اوست. قصه سرونيزه، قصه لبهاي خونين وقرآن، قصه سيلي وصورت گلگون كودک غمگين و تمام حقيقت هايي كه هرسال ازپرده چشمان ما مي گذرد را شنيده ايم.
آري آري اربعين از رازهاي هستي است و اربعين حسين (ع) روز بسط لطف اوست بر پيروان و دوستدارانش.
و در مقام حسين (ع) همين بس كه در زيارت اربعينش خطاب به جدشان محمد مصطفي (ص) و پدر بزرگوارشان حضرت علي (ع) و مادر گراميشان فاطمه (س) ميگوييم كه خداوند عزاداري شما را در رثاء حسين (ع) فبول فرمايد.
به شوق زيارت صحن و سراي جان فزايت، اربعين شهادتت را به سوگ مي نشينيم، يا حسين!
منابع :
1- تحقيق درباره اول اربعين، سيدمحمد علي قاضي طباطبايي(ره)، چاپ دوم، تبريز: 1379قمري
2- مقاله اربعين حسيني، سخنراني آيت الله جوادي آملي ، نشريه انتخاب
3- محمد بن حسن طوسي، مصباح المتهجد ،بيروت موسسه الفقه الشيعه
4- محمد بن محمد بن نعمان؛ (شيخ مفيد )المزار ،قم، مدرسه الامام االهادي ،چاپ اول
5- رسول جعفريان ، تأملي در نهضت عاشورا ،قم ،نشر مورخ 1386ش چاپ هشتم
6- محمد ابراهيم آيتي، برسي تاريخ عاشورا ،تهران ،صدوق ،1372 ه ش ،چاپ هشتم
7- مرتضي مطهري، حماسه حسيني ،تهران، صدرا ،1373 ،چاپ 21 ج1
8- شيخ عباس قمي؛ منتهي الامال، بي جا، مطبو عاتي حسيني 1370 ج1